Client Side, Server Side, COM+, ActiveX Nedir, Ne Değildir?

tarafından **Hello EMO** Cuma Ara. 24, 2010 11:56 am

Hepimizin kafasını karıştıran bu ve
benzeri kavramları biraz açıklayarak kafalarımızdaki karışıklığı biraz
olsun azaltmak (belki de artacaktır haberiniz olsun) için önce
kavramları ikiye ayıralım.

Client Side: Web sayfaları istemciye (web browser, kullanıcı) yüklendikten sonra çalışan scriptler, programlar.
Server Side: Web sayfaları istemciye gönderilmeden önce server tarafından çalıştırılan scriptler, programlar

Şimdi başka bir açıdan bakarak bunları ikiye ayıralım.

Derlenmiş Programlar: Visual Basic, Visual C++ gibi derleyici programlarıyal yazılmış ve derlenmiş programlar
Derlenmemiş (Interpreted) Programlar: Derlenmeden kullanılan, istemcinin isteği üzerine derlenen ve çalıştırılan programlar.

Şimdi başlıkta adı geçen şeylerin hangi gruplara girdiğine bakarak inceleyelim.

Client Side Scriptler,
Java script ve/veya Visual Basic Script ile HTML kodları içine
taglari arasına yazılan ve sayfa
yüklendikten sonra sayfa içeriğinde değişiklik yapılmasını sağlayabilen
scriptlerdir. Örneğin iki text alanına girilen iki sayının toplamını
üçüncü bir text alanında client side scriptler yardımıyla dinamik olarak
yazabiliriz. Fakat Client Side Scriptlerle kullanıcının browser'ı
dışında hiç bir kaynağa erişilemez. Kodları kulanıcı tarafından HTML
içerisinde görülebilir.

Server Side Scriptler,
Sayfa istemciye gönderilmeden önce server tarafından işlenen
dolayısıyla database'ler gibi kaynaklara erişebilen ASP, Perl, PHP gibi
scriptlerdir. Bunlar, işlemlerini yatıktan sonra istenen çıktıları
(örneğin ASP'de response.write ile sayfaya yazdırılan değerler) HTML
içine yazarak istemciye gönderirler. Böylece kullanıcı bu tür
scriptlerin kodlarını HTML arasında göremez, ancak yazdırılan çıktıları
görebilir.

ActiveX,
paylaşılabilen objectlere Microsoft'un verdiği eski isim (OLE'den sonra
COM'dan önce). Fakat Client Side ActiveX kavramında halen bu isim
kullanılıyor. Client Side Scriptlerle browser dışında bir yere
erişemediğimiz halde ActiveX objeleri kullanıcının bilgisayarında
çalışan programlar olduğu için kullanıcının diskleri dahil her türlü
kaynağa ulaşılabilir.
Client Side, Server Side, COM+, ActiveX Nedir, Ne Değildir? Info2

Kullandığımız tm form objeleri aslında browser tarafından default olarak yüklenmiş ActiveX objeleridir

Client Side ActiveX,
derlenmiş bir program ve Visual Basic'te New menüsünde çıkan User
Control ile aynı şey. Yani Visual Basic'te yarattığınız bir User
Control'ü (*.ocx) web üstünden kullandığınızda Client Side ActiveX adını
alıyor. Kullanıcı tarafından kullanılabilir hale gelmeden önce
download edilmesi gerekiyor ki bu sırada kullanıcıya otomatik
olarak bir uyarı ekranı gelir ve yayıncının dijital imzası olup
olmadığını söyler. Dijital imzası olmayan kontroller güvensiz
olacağından download edilmesinin tavsiye edilmeyeceği (güvenli
olmayacağı için) söylenir. Bazı sitelerde karşımıza çıkan
upload/download manager arayüzleri veya WindowsUpdate'e gittiğinizde
bilgisayarınızda yüklü olan bileşenleri öğrenmek için download etmenizi
istediği şeyler Client Side ActiveX dosyalarıdır. Sonuç olarak Client
Side Scriptlerin yapmamıza izin vermediği şeyleri yapmak istiyorsak
Client Side ActiveX yazmak zorundayız.

Client Side, Server Side, COM+, ActiveX Nedir, Ne Değildir? Info2

Yazacağınız ActiveX objesinin arayüzü olmak zorunda değil.

COM+, yine
paylaşılan objelerin bir türü ve Windows 2000 DNA (başka bir yazı konusu
olabilecek kadar geniş bir konu olduğu için detaylı anlatılmayacak) ile
geliştirilmiş ve sonundaki + işaretini haketmiş, derlenmiş Server Side
objelerdir. ASP kullanırken set x=Server.CreateObject("a.b") komutu ile
yarattığımız objeler bu tür objelerdir. Bu objeler de Visual Basic gibi
bir derleyici ile yazılır ve (istisnalar dışında) .dll uzantısı ile
derlenir dolayısıyla bir arayüzleri olamaz. Biraz önce örnek
olarak yarattığımız objede a, dll dosyasının ismi b ise dll objesinin
içindeki class ismi olacaktır. Bu tür objectler de ASP'de (daha doğrusu
IIS'te) mevcut olmayan fakat ihtiyaç duyduğumuz ve genellikle birden çok
sayfada kullanılacak fonksiyonları yerine getirmek üzere yazılır.
Örneğin siteniz için bir arama motoru yazacaksanız ve bunu diğer
sitelerinizde de kullanmak istiyorsanız bunu gerçekleştiren bir COM+
objesi yazmak, ASP kodlarını Copy-Paste etmekten daha akıllıca bir çözüm
olacaktır. Ayrıca COM+ objeleri derlenmiş oldukları için Server Side
Scriptlere oranla çok daha hızlı çalışacaklardır. COM+ objelerini
Server'a kaydetmek için regsvr32 komutu kullanılır (regsvr32
pathdllname.dll) ve bir kez kayıt edildikten sonra tüm ASP dosyalarında
kullanılabilecek duruma gelir.

Umarım yapmak istediğiniz bir işlem için hangisini seçmeniz gerektiği konunda size biraz olsun yardım edebilmişimdir.